Çemen tohumu kokusunu sever misiniz?
Çemen tohumu kullanılması ile ilgili sanırım en önemli sorun ter, idrar tüm vücut sıvılarındaki ağır koku. Hele sıcak yaz günlerinde tahammülün ötesinde! Bu kokunun bileşimi ile ilgili çok yeni yapılmış bir bilimsel çalışma dikkatimi çekti. İlginç olması nedeniyle sizlerle paylaşmak istedim. İki erkek gönüllünün koltuk altı terinden özel yöntem ile (üst katman katıfaz mikrotüketme tekniği) numuneler alındıktan 2 gün sonra gönüllülere günde 10 gram çemen tohumu ile hazırlanmış çay verilmiş ve yine ter örnekleri alınmış (bütün boyunca). Ardından ter örneklerindeki kokuya neden olan uçucu bileşenler özel teknik ile (gaz kromatografisi) analiz edilerek karşılaştırılmış. Çemen tohumu verildikten sonra terin bileşiminde tespit edilen onaltı maddeden sekizinin yapısı belirlenmiş. İlginç olan husus, belirlenen bu bileşiklerin genellikle teker teker olduğunda hoşumuza giden kokuları olduğu halde karışım halde (bilinmeyenlerle birlikte) hoş olmayan bir kokuya sahip olması. Mesela kafur kokusu (kamfen), limon kokusu (geranial), çam kokusu (beta-pinen), karanfil kokusu (beta-karyofilen), tatlı meyvemsi kokulu (neril asetat ve alfa selinen) gibi güzel kokuların bu şekilde bir koku yaratabileceğini düşünebilirmiydiniz?
Çemen tohumu güvenilir mi?
Çemen tohumunun kullanımı Eski Hint tababetine (Ayurveda) dayanmaktadır. Halk arasında binlerce yıldır tababette kullanılan ve ayrıca baharat olarak besinlerimizde yer alan bu tohumların zararsız olduğu düşüncesi yaygındır. Yapılan bazı çalışmalarda şeker hastalarında 6 ay süresince günde 25 gram verildiğinde herhangi bir organ hasarı ya da doku değişikliği gözlenmemiştir. Ancak çemen tohumunun sınırsız bir şekilde ve gelişigüzel kullanımından kaçınılması gerekir. Özellikle allerjik yapılı kişilerde, nohuta duyarlı olanlarda (çapraz duyarlılık) dikkatle kullanılmalıdır. Bazı kişilerde ishal, gaz ve baş dönmesine yol açabilmektedir. Lifli yapısı nedeniyle birlikte alınan ilaçların emilimini engelleyebilir. Bu nedenle, çemen tohumu ile ilaçların 1-2 saat ara ile alınması daha doğru olacaktır.
Şeker hastası olmayan kişilerde çemen tohumu kan şekeri seviyesi üzerinde belirgin bir etkisi bulunmamaktadır. Ancak şeker hastalarında kan şekerini düşürücü ilaçlar ile birlikte kullanılması durumunda ilacın etkisini kuvvetlendirerek kan şekerinin aşırı düşmesi sonucu şok görülebilir. Bu hususa dikkat edilmesi önemlidir.
Hamile ve emzirme dönemlerinde çemen tohumu kullanılmamalı
Hamileliği sırasında yüksek miktarda çemen tohumu tüketen kadınların bebeklerinde doğuştan yarık damak, beyin (beyinde aşırı sıvı toplanması) ve omurilik (spina bifida) sorunları gözlenebileceği bildirilmektedir. Geçen yıl hamile deney hayvanları üzerinde yürütülen bir çalışmada yüksek miktarda çemen tohumu verilmesi ile doğan bebek farelerde düşük doğum ağırlığı ve boyutu, ölü doğum sayısında artış ve iki farede yarık damak ve kafada tümör oluşumu tespit edilmiştir. Çok yeni bir çalışmada ise yine tüm hamileliği boyunca yüksek miktarda çemen tohumu verilen farelerin bebeklerinde öğrenme kapasitesinde düşme gözlenmiştir. Yaptığım hesaba göre farelere verilen miktar 70 kiloluk bir insan için günde 30 gram tohum tozuna eşdeğer. Bütün bu bulgular baharat ya da sebze bile olsa her maddenin aşırı miktarda tüketildiğinde zararlı olabileceğini gösteriyor. Özellikle hamilelik ve emzirme dönemlerinde kullanımlara dikkat edilmesi son derece önemli.
