Tüm dünyada ortalama yaşam sürelerinde dikkati çeken artışa bağlı olarak bazı hastalıkların görülme sıklığında endişe verici bir yükseliş göze çarpıyor. Bunlar arasında hafif algılama sorunlarından ağır demansa ve Alzheimer hastalığına giden sorunlar gerçekten korkutucu. Dünyada en uzun yaşam ortalamasına (89 yaş) sahip ülke olan Japonya’da Sağlık Bakanlığı verilerine göre 4 milyon hafif algılama ve 4,6 milyon demans sorunu olan birey bulunduğu bildiriliyor. Gerçekten korkutucu bir rakam. Bu sürecin nasıl önlenebileceği en azından nasıl geciktirilebileceği kaçınılabileceği konusu araştırıcıların başlıca ilgi alanlarından biri; Nasıl beslenmeli? Hangi ilaçları kullanmalı? Yaşam tarzı nasıl olmalı?
Kersetin oksidatif hasarı önleyici (antioksidan), iltihap giderici ve alerjiye karşı etkileri ile bilinen sağlığımız için önemli bir fenolik madde (flavonoit). Bu bakımdan günlük beslenme ile yeterli miktarda tüketilmesi durumunda yüksek tansiyon ve kolesterol gibi kalp ve damar hastalıklarından, alerji, astım ve kansere kadar geniş bir yelpazede hastalıklara yakalanma riskinin azaltılmasına yardımcı olabileceği bildiriliyor. Nitekim Amerikan Kanser Enstitüsü (NCI) günde bir elma kanser riskini 25 misli azaltır şeklinde iddialı bir ifadeye web sayfasında yer veriyor.
Kersetin bakımından en zengin besinlerden biri olan elmadan daha önce bahsetmiştim, hatırlarsanız. Bir diğer besin ise ülkemizde çok sevdiğimiz, sofralarımızın vazgeçilmez lezzet öğesi “soğan”.
Japonya’da 65-84 yaşlarında elli gönüllü üzerinde yürütülen bir çalışmanın sonuçları çok yeni yayımlandı. Araştırmaya katılan gönüllüler iki eşit gruba ayrılarak bir gruba kersetin bakımından zengin soğan, diğer gruba ise soğan taşımayan bir diyet uygulamışlar. Sonuçları başlangıçta, 12 ve 24 hafta sonra yapılan algılama (mini mental durum analizi; MMSE), biyokimyasal ve kan testleri ile değerlendirmişler.
Çalışma bulguları çok ilginç. Gönüllüler arasında soğan verilen grup bireylerinden diğerlerine göre yaşları daha az olanlarda algılama testlerinde istatiksel olarak belirgin bir şekilde daha yüksek algılama skoru gözlemlenmiş. Bu durumda soğan gibi kersetin bakımından zengin besinlerin tüketimi ileri yaşlarda algılama işlevlerimizdeki düşmeyi önlemek, beynin yaşlanmasını geciktirmek bakımından yararlı olacaktır.
Japon araştırıcılar kersetin bakımından zengin iki soğan türü kullanmışlar çalışmalarında. “Quergold” soğanı 140 gram soğanda 105 miligram, “Sarasara-gold” tipi ise 200 gramında 115 miligram kersetin taşıyor. Bu iki soğandan hazırlanan karışım (7/9 oranında) işlenerek kurutulup toz haline getirilmiş ve soğan verilen gruptaki bireylerin bu soğan tozundan günde 10 gram kullanmaları istenmiş. Bu suretle günde 60 miligram kersetin verilmiş. Deney süresince bireylerin mümkün olduğunca kersetin taşıyan besinleri tüketmemeleri için “yasaklı besin listesi” verilmiş.
Peki, bu araştırmada kullanılan soğan tozumuz olmadığına göre, biz soğandan nasıl yararlanmalıyız?
Öncelikle kersetin içeriği, soğandan soğana değişiyor. “Beyaz soğanda” kersetin yok denecek kadar az. Diğerlerinde ise (kırmızı, pembe ve sarı) bir kilogram soğanı içerisinde 54 ile 286 miligram arasında bulunmuş. Miktar yetiştirme koşulları vb. etkenlere göre değişiyor.
Bilinmesi gereken diğer bir husus soğanı pişirdiğimizde kersetin yapısı bozulmuyor. Hatta yapılan bir çalışmada kersetin oranının soğanlı çorbada daha yüksek olduğu tespit edilmiş. İlginç olan soğanın yiyemediğimiz dış zarında kersetin oranı yediğimiz kısımdan yaklaşık iki misli daha fazla bulunmuş. Bunun nedeni, dış kısım kuruduğundan hücre içeriğinin daha kolay dışarı çıkması. Bu durumda soğan çorbası yaparken çorbanın içine kabuk kısımlarını da bir tülbente sararak atmak ve pişince çıkarmak yararlı olabilir diye düşündüm! Şöyle güzel bir soğan yahnisi de bir başka seçenek.
Németh K., et al.,, 2003: Effect of Cooking On Yellow Onion Quercetin. Pol. J. Food Nutr. Sci. 12/53, SI 1, 170–174.
Nishimura M., et al., 2017: A randomized, double-blind, placebo-controlled study evaluating the effects of quercetin-rich onions on cognitive function in elderly subjects. Functional Foods in Health and Disease 7(6): 353-374
Patil BS., et al., 1995: Variation in the Quercetin Content in Different Colored Onions (Allium cepa L.). J. AMER. SOC. HORT. SCI. 120(6):909-913.
