Eklem romatizması (romatoid artrit), kalıtımsal ve çevresel faktörlerin etkisi ile vücudumuzda bağışıklık sisteminin verdiği tepki sonucu eklem zarı iltihabı, eklem hasarı, kemik yapısında hasar sonucu ağrı, ödem, yorgunluk, sabah sertliği, vd. şikayetlerle seyreden bir hastalık. Ayrıca gelişen iltihabın vücuttaki diğer organlar üzerindeki olumsuz etkileri sonucu diğer sağlık sorunlarına yol açtığı bilinmektedir. Maalesef tedavide eklem romatizmasını önleyici ya da tedavi edici ilaçlar bulunmamaktadır. Günümüzde tedavide uygulanan romatizmal hastalıkları modifiye etmek üzere tasarlanmış ilaçlar (DMARD) ve bazı biyolojik ajanlar uzun süreli kullanımda, iltihap giderici ilaçlara (steroidal yapıda olmayan antienflamatuvarlar) göre şikayetlerin hafifletilmesinde daha etkin bir çözüm sağlamasına karşılık önemli yan etkileri nedeniyle dikkate kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle daha güvenilir ve etkin çözümler sağlayıcı uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu konuda yürütülen bir klinik çalışma dikkatimi çekti. İranlı araştırıcılar tarafından yürütülen klinik çalışmada, İran’da halk arasında geleneksel olarak yapılan uygulamalar göz önüne alınarak geliştirilen bir formülün eklem romatizma hastalarında şikayetlerin hafifletilmesinde ne derecede etkili olabileceği araştırılmış.
Yapılan deneysel araştırmalar incir ve zeytin meyvelerinin iltihap giderici, bağışıklık sistemini düzenleyici, ağrı giderici ve antioksidan etkileri bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu etkilerin büyük ölçüde içerisinde bulunan fenolik bileşenler ve oleik asitten kaynaklandığı, her iki meyvede bulunan lupeol’ün (triterpen) iltihap giderici, artrit ağrılarını giderici etkileri bulunduğu bildirilmektedir. Diğer taraftan, bir klinik çalışmada eklem romatizması hastalarında balık yağı ve zeytin yağının birlikte kullanıldığında balık yağının tek başına uygulanmasına kıyasla şikayetlerin hafifletilmesinde daha etkili olduğu gösterilmiştir.
Araştırıcılar yetmişiki eklem romatizması hastasını iki eşit gruba ayrılarak, bir gruba sadece DMARD [metotreksat, hidroksiklorokin, azatioprin, sülfaslazin] ilaç tedavisi uygularken, diğer gruba DMARD tedavisine ilave olarak zeytin meyvesi, incir meyvesi ve zeytin yağı karışımından oluşan bir formül verilmiş. Dört ay süren tedavide her ay hastalarda gerekli kontroller yapılarak hastalığın gelişimi değerlendirilmiş. Yarı-katı bitkisel karışımda zeytin yağı: zeytin meyvesi: incir meyvesi (2:5:1) oranlarında karıştırılarak hazırlanmış. Yani beş ölçek zeytin ile bir ölçek incir meyvesi, iki ölçek zeytin yağı ile karıştırılarak bulamaç haline getirilmiş. Karışıma ayrıca bir miktar askorbik asit (C vitamini) ilave edilerek oksidatif bozulmaya karşı formülün dayanıklılığı artırılmış. Hazırlanan formülün ışıktan uzakta ve buzdolabında tutulması ve her 10 günde bir yeniden hazırlanması önerilmiş. Hastaların günde bu karışımı günde üç defa bir çorba kaşığı yemeklerle beraber kullanması istenmiş.
Sonuçların değerlendirilmesi uluslararası indekslere göre (American College of Rheumatology) dört haftalık süreçlerle yapılmış. Dört aylık uygulama süreci sonunda araştırıcılar bitkisel formülün ilave olarak uygulandığı hastaların genel durumunda [Patient Global Assessment of disease activity (PtGA)] olumlu bir gelişme sağlandığı, bu karışımın daha uzun sürelerde kullanılması ile daha belirgin gelişmeler sağlanabileceği sonucuna varılmış.
Gerek zeytin meyvesi ve zeytin yağının gerekse incir meyvesinin iltihap modelleri üzerinde etkinliği bilimsel araştırmalar ile destekleniyor. Koreli araştırıcıların yürüttüğü bir çalışmada incir meyvesinin lipofilik kısmının kemik erimesini azalttığı, dolayısıyla kireçlenme, kemik erimesi, eklem romatizması gibi kemik hasarına bağlı hastalıklarda yararlı olabileceği sonucuna varılmıştı. Bu bakımdan bu karışımın sürekli olarak kullanılması eklemlerimizle ilgili bu tip sorunların önlenmesi ve hastalarda ise şikayetlerinin hafifletilmesi bakımından yararlı olacaktır.
Bahadori S., et al., 2016: Study of the Effect of an Oral Formulation of Fig and Olive on Rheumatoid Arthritis (RA) Remission Indicators: A Randomized Clinical Trial. Iranian Journal of Pharmaceutical Research 15(3), 537-45.
