Geçen hafta “USA Today” gazetesinde yer alan bir manşet, ülkemizdeki gazetelerde yılın son günü yeni bir habermiş gibi yer aldı; “Ginkgo efsanesi çöktü”. Yaşları 72-96 arasında 3bin69 kişiden yarısına günde 2 defa 120 mg standart Ginkgo özütü taşıyan ilaç verilmiş, diğer yarısına ise boş ilaç verilmiş ve sonuçta algılama değerlendirmesinde herhangi bir fark görülememiş. Aslında bu çalışma yeni değil, yazı geçen yıl Kasım ayında önemli bir Tıp dergisi olan Journal of Medical Association’da yayınlanan çalışmada elde edilen bulgular farklı parametreler değerlendirilerek tekrar yayınlanıyor. Geçen sene Ginkgo’nun Alzheimer hastalığı üzerinde etkili olmadığına ilişkin sonuçlar yayınlanmıştı. Bu konusu çalışma yayımlanınca çalışmanın herhangibir bilimsel değeri bulunmadığını açıklayan bir yazı yazmıştım. Değişen bir şey yok, alınan sonuçlar değerlendirilerek bu defa da demans üzerinde etkisiz olduğu sonucuna varılmış. Ancak kalite sorunu aynı, çalışmada deneyde kullanılan değerlendirme yönteminin iyi işleyip işlemediğini ortaya koyacak referans bir ilaç ile karşılaştırma bile yapılmamış. Zaten referans ilaç kullanılmış olsa dahi herhangi bir olumlu etki görülmesi mümkün olamazdı. Çünkü bu kadar ileri bir yaş grubunda (72-96 yaşlar) demansı, algılama bozukluğunu geri döndürebilecek bir ilaç henüz keşfedilemedi. Böyle bir ilaç keşfedildiğinde sanırım artık ölüleri de diriltmek mümkün olabilecek! Öyle ya, ölmüş beyin hücrelerini onarabilen bir ilaç niye ölmüş insanları da tekrar hayata döndüremesin?
Kimlerin Ginkgo’ya ihtiyacı var?
Bu tip yazılar yayınlandıkça bazı bilgileri tekrar tekrar vermek gerekiyor, sanırım. Zaten Journal of Medical Association dergisi katı bitkisel ilaç karşıtı görüşü ile bu tip olumsuz yazıların yer aldığı tutucu zihniyette bir dergi. Ginkgo’nun algılama bozukluklarının önlenmesinde yararlı olabileceğini ortaya koyan bilimsel çalışmaların sayısı artık yüzleri geçti, binin üzerinde. Yani dünyada Ginseng ile birlikte üzerinde en çok çalışma yapılan bitkilerden biri. Şüphesiz bu çalışmaların hepsinde olumlu sonuçlar bildirilmiyor. Zaten bu hiç bir ilaç için mümkün olamaz. Bu nedenle, deney sonuçlarının değerlendirmesi yapılırken kullanılan Ginkgo özütünün kalitesi, standart olması, deney modelinin uygunluğu ve uygulanma süresi gibi hususlar göz önüne alınıyor. Yürütülen bilimsel değerlendirme (Cochrane, meta analiz) çalışmalarının sonuçları Ginkgo’nun demans, Alzheimer hastalığı gibi yaşlanmaya bağlı olarak gelişen sorunların önlenmesi ya da geciktirilmesi hususunda yararlı olabileceğini ortaya koyuyor. Yani Ginkgo’nun esas işlevi koruyucu, plak oluşumu sonucu beyin hücrelerinde meydana gelebilecek hasarı azaltmak, ancak hafif ve bazen orta derecede demanslarda tedavi edemese de yararlı olabiliyor. Daha önce de yazdığım gibi kainatta “hiç bir şey vardan yok, yokda da var olmaz”. Yani, özetle Ginkgo verilerek asgari bir insandan Einstein yaratmak mümkün olamaz. Bu durumda bu gibi gerçek dışı eski haberleri tekrar başlık yapanların sanırım Ginkgo’ya ihtiyacı var!
