Sigaraya tutkun bir dostum, hekimin verdiği günde 800 ünite E vitamini ile sigaranın bedendeki hasarının engellenebileceğine inanmıştı. Kısa bir süre sonra “by-pass” ameliyatı geçirdiğini duydum. Sanırım hekim, sigaradan vazgeçiremeyeceğini anlayıp bu şekilde bir destek önermişti, ama arkadaşım E vitaminin iyi geleceğine kendisini o kadar inandırmıştı ki! Halbuki önemli bir bilimsel dergide çıkan bir makalede vücudun 200 ünitenin üzerindeki E vitamininden yararlanamadığı vurgulanıyor. Daha önemlisi ise, bir kaç klinik çalışmanın sonuçlarının bilimsel olarak değerlendirildiği, 2005 tarihli bir çalışmanın sonuçları; günde 400 ünitenin üzerindeki E vitamini dozları ölümcül olabilir.
Vitamin senaryoları!
Vitaminler ve mineralerin vücutta, sağlıklı kalmamızı sağlayan biyokimyasal ve fizyolojik olaylarda çok önemli roller üstlendiğini biliyoruz. Bu konu ile ilgili haberler de, çok ilgi çektiğinden dolayı, basında sık sık yer alıyor. Farklı başlıklarla tekrar edilen yazılarda vitamin konusu işlenerek “sürekli kullanımı” teşvik ediliyor.
Bir yazıda “Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek, soğuk algınlığından korunmak” için yüksek dozlarda C vitamininin yanı sıra multi-vitamin kullanılmasının yararlarından bahsediliyor. Okuyan vatandaş hemen önerilen vitaminleri satın alarak kullanmaya başlıyor. Ertesi hafta yayınlanan bir başka yazıda ise “stresle başetmek için” B vitaminlerinin yüksek dozda kullanılmasının yanı sıra antioksidan vitaminler A, C ve E vitaminlerinin kullanılması önerilmekte. Vatandaş hemen bunları da satın alıp kullanıyor. Daha sonra çıkan bir yazıda ise, “yaşlanmayı geciktirmek amacıyla” antioksidan vitaminler A ve E’nin yanı sıra multi-vitaminlerin kullanılması gereği vurgulanmakta..... Tüm bu önerileri izleyen bir vatandaşın masasının üzeri, farkında olmadan, aynı vitaminleri farklı oranlarda taşıyan onlarca formülasyon ile doluyor. Tabii vatandaşın yediği yemeklerden, meyve ve sebzeden aldığı vitaminler de var. Günlük gereksinimin kat kat üzerinde vitamin hücumu!
Vitamin ve minerallerin miktarı kişisel gereksinimler göz önüne alınarak ayarlanmalı...
Günlük Gereksinim (GG kısaltması), yabancı kaynaklarda veya ilaç kutularının üzerinde RDA (recommended dietary allowance)’nın Türkçe karşılığı. Her vitamin ve vücut için gerekli mineraller için yetkili kurumlarca tanımlanmış GG değerleri bulunmaktadır. Ülkemiz bir Akdeniz ülkesi olduğundan bizim beslenme şeklimize en benzer ve uygun olan Fransız vitamin ve mineral değerleri referans alınmaktadır. Ancak kişinin taze veya pişirilmiş sebze ağırlıklı ve dengeli et tüketimine, yani Akdeniz diyetine, göre belirlenen bu değerlerin et-kebap ağırlıklı beslenen, sebze ve meyvayı az tüketen kişilere göre uyarlanması doğru olacaktır. Bir de tahıl ve bakliyat ağırlıklı beslenenler var. Ayrıca, çeşitli metabolik ve endokrin bozukluklar, alkolizm, sigara alışkanlıkları vb. durumlarda da farklı değerlendirmeler söz konusudur. Yani kişisel vitamin ve mineral gereksinimleri kişilerin yaşam ve beslenme şekillerine göre önemli farklılıklar göstermektedir. Dolayısıyla vitaminlerin, terzi dikimi bir elbise gibi, kişinin gereksinimlerine göre ayarlanması en doğru yoldur. Yine 2005 tarihli bir araştırmanın sonuçları; kuvvetli antioksidan etkileri bilinen E vitamini ve selenyumun yüksek miktarlarda uygulanması ile yağ bakımından zengin diyet uygulanan veya alkol verilen sıçanlarda belirgin şekilde karaciğer yağlanmasına yol açtığı bildiriliyor. Bu bulguların sıçanlarda gözlenmiş olmasına karşılık, yukarıda da belirttiğim üzere, beslenmesinde yağ oranı yüksek olan veya sık sık alkol kullanan şahısların dikkatli olmasında yarar var.
Vitaminlerinizi nereden satın alıyorsunuz?
Vitamin formülasyonlarının (tablet, kapsül, şurup) kalitesi, söz konusu etkilerinden en iyi şekilde yararlanabilmek için son derece önemli. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da belirli doz aralığında olan vitamin formülasyonları ilaç kapsamında değerlendirilmediğinden, kalite ve güvenilirlik bakımından yetkili devlet kurumları tarafından denetlenmemekte ve “gıda desteği” olarak marketlerde vb. yerlerde satılmaktadır (OTC-tezgahüstü). Yani, süslü, iyi tasarlanmış, albenili dış ambalajın içindeki ürünün hangi kalite ve güvenilirlikte olduğu belirsiz. Halbuki ülkemizde Sağlık Bakanlığı Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından izin verilen ürünlerde kalite ve güvenilirlik devlet kurumlarının güvencesi altındadır. Bu nedenle, bu kapsam dışında kalan, yani Sağlık Bakanlığından izin almayan ve Eczaneler dışında satılan bu tip ürünlerin kalitesi hakkında kafamda koca bir soru işareti var (?).
"Günlük sağlık haberleri ve benzer konularla ilgilenenler için www.saglikiletisimplatformu.com'u ziyaret etmekte fayda var. Bu platform, çeşitli sağlık konularıyla ilgili makaleler, uzman görüşleri ve güncel bilgilere erişim sağlıyor. Ayrıca, 'Vitaminler ne derecede etkin?' gibi özel sağlık sorularınızı da burada bulabilirsiniz. Ancak, daha detaylı bir inceleme ve kişisel sağlık durumunuzla ilgili öneriler almak isterseniz, online danışmanlık hizmetleri sunan www.onlinemuayenehane.com'u da ziyaret etmenizi tavsiye ederim."
