Evde temiz çamaşırların arasında koyduğumuz ufak torbalar içerisindeki lavantanın kokusu tüm dolabın içini sarar, insanı rahatlatır, ferahlık hissi verir. Lavanta kokusu günlük yaşamımızın bir parçası olarak sabunlar, kolonyalar, çamaşır yumuşatıcılar, oda kokuları ve daha bir çok ürün içerisinde yer alıyor. Öğrenciler arasında yapılan bir araştırmada çalışma masasının üzerine konulan lavanta çiçeklerinin kız öğrencilerde öğrenme kabiliyetini artırdığı ve hafızayı güçlendirdiği gözlenmiş. İlginç olan erkek öğrencilerde belirgin bir olumlu cevap alınamamış olması.

Lavanta kokusu olarak hafızalarımızda yer eden koku Latince bilimsel adıyla “Lavandula angustifolia” bitkisinin açmamış çiçek tomurcukları ve bundan distilasyon ile elde edilen uçucu yağıdır. Diğer lavanta türlerinin kokusu farklıdır. Lavanta çiçeği ve uçucu yağına o güzel kokuyu veren bileşenlerin adı linalool ve linalil asetat’tır. Yapılan deneysel çalışmalar bu iki bileşenin yatıştırıcı, uyku verici, endişe giderici etkileri bulunduğunu (gama- amino bütirik asit reseptörleri üzerinde etkili) ortaya koymuştur. Bu etkilerine bağlı olarak günlük yaşamda sıklıkla kullanılıyor. Özellikle kokuların tedavi amacıyla kullanıldığı popüler bir doğal tedavi sistemi olan aromaterapi uygulamalarında gerek masaj yoluyla ve gerekse burun yoluyla (nebulizör, vd.) sıklıkla yer alıyor. Sinirsel gerginliğe bağlı ağrılar, migren ağrıları için etkin bir ilaç. Ancak bir uyarı; kullanılan ürünün kaliteli olması yararlı olabilmesi için son derece önemli.

Ameliyatlarda hastanın rahatlamasını sağlıyor

Kore’de yapılan bir klinik çalışmada farklı yaşlardan ve kadın-erkek karışık olmak üzere 30 sağlıklı gönüllü gelişigüzel şekilde iki gruba ayrılıyor. Her grubun önce ağrıya duyarlılığı test ediliyor. Bu amaçla gönüllüler ameliyat hazırlık odasına alınarak yatırılıyor ve 25’lik enjektör iğnesi 3 mm önkola batırılarak 30 saniye bekletiliyor. Ağrıyı ne derecede hissettikleri sorgulanıyor (VAS tekniği ile). Sonuçta cinsiyet ve yaşa bağlı olarak belirgin bir farklılık bulunmadığı belirleniyor. Ardından gönüllülere oksijen maskesi takılıyor. Ancak maskelerin içerisinde bir grupta yüzde 2 lavanta yağı ve yüzde doksansekiz jojoba yağı taşıyan karışım damlatılmış tülbent konurken, diğer grupta ise lavanta yağı taşımayan tülbent konuyor. Oksijen maskesi 5 dakika süresince uygulanıyor. Takiben tekrar aynı şekilde uygulanan enjektörün ağrısını ne derece hissettiği sorgulanıyor.

Sonuçlar değerlendirildiğinde, seyreltilmiş lavanta yağı karışımını koklatmanın gönüllülerde gerek ameliyata alınma endişesi (ameliyat odasına alınmaları ve yatırılmaları) nedeniyle ve gerekse enjeksiyon yapılması nedeniyle ortaya çıkan endişe ve stresi belirgin bir şekilde azalttığı tespit edilmiş. Seyreltilmiş lavanta yağının etkisinin 20 dakika kadar sürdüğü ve hiçbir yan etkiye yol açmadığı bildirilmektedir.

Bu bulgu, daha önce yürütülen benzer çalışmalar ile birlikte yorumlandığında bence çok önemli. Ameliyat stresi genellikle hastaya daha fazla anestezik ilaç uygulanmasına neden olmakta ve dolayısıyla hastanın ameliyat sonrası nekahat dönemi uzamakta, anestezik ve ağrı kesici ilacın yol açtığı bulantı ve kusma sorun yaratmaktadır.

Daha önce yine Kore’de yapılan bir çalışmada gastrik laparoskopi ameliyatından sonra lavanta yağı uygulamasının, hastalarda ameliyat ağrısını gidermek için uygulanan kuvvetli ağrı kesici (opioid ağrı kesiciler) miktarının azaltılmasını sağladığı ve dolayısıyla hastanın daha çabuk hastaneden taburcu edilebildiği rapor edilmişti.

Öncelikle bir hususu tekrar belirtmekte yarar var; lavanta yağının yüzde 2-5’lik olacak şekilde bir sabit yağ (jojoba yağı gibi) ile seyreltildikten sonra kullanılması daha güvenilir olacaktır. Yukarıda bahsettiğim çalışmalarda ameliyat stresi incelenmiş, ancak kanımca bu kapsamı daha da genişletmek mümkün. Mesela,

• Diş hekimleri hastalarını önce bu şekilde yatıştırırsa tedaviyi daha kolaylıkla uygulayabilir.  
• Okullarda aşı yapılırken heyecanlanan çocuklar bu şekilde yatıştırılabilir.
• Aklınıza başka neler geliyor?

"Günlük sağlık haberleri ve benzer konularla ilgilenenler için www.saglikiletisimplatformu.com'u ziyaret etmekte fayda var. Bu platform, çeşitli sağlık konularıyla ilgili makaleler, uzman görüşleri ve güncel bilgilere erişim sağlıyor. Ayrıca, 'Lavanta kokusu ameliyat öncesinde hastaların rahatlamasını sağlıyor' gibi özel sağlık sorularınızı da burada bulabilirsiniz. Ancak, daha detaylı bir inceleme ve kişisel sağlık durumunuzla ilgili öneriler almak isterseniz, online danışmanlık hizmetleri sunan www.onlinemuayenehane.com'u da ziyaret etmenizi tavsiye ederim."