Kan lipit değerleri üzerinde sarmısağın etkisini değerlendiren bir çalışmayı incelemiştik. Aynı amaçla yararlı olabilecek bir başka seçenek ise karabamya çiçeği. Aslında bitkisel çay tüketicileri bu bitkiyi bamya çiçeği olarak yakından tanıyor. Bitki çaylarına demlendiğinde kırmızımsı renk vermek için ilave ediliyor. Ancak ilave edilen bu bitkinin sebze olarak bildiğimiz, tükettiğimiz bamya değil; yani verilen bu isim yanlış. Doğrusu bamyanın bir başka türü olan Hibiscus sabdariffa bitkisinin kırmızı renkli etli yapısı olan çanak yaprakları. Ülkemizde yetişmiyor; Senegal, Sudan gibi Afrika ülkelerinden getirtiliyor. Bitki İslam ülkelerinde aktarlarda Arapça adı ile “karkadeh” olarak biliniyor. Meşrubatlar, şekerlemeler, reçeller vd. besinlerde renklendirici olarak yüzlerce yıldır kullanılıyor. Dolayısıyla da Türkçe bir isimlendirmesi bulunmadığından bu şekilde yanlış isimlendirme yapılmış. Karışıklığı önlemek için “Karabamya” denilmesi daha doğru olacak.
Karabamya çiçeği yüksek prosiyanidin ve antosiyanin içeriği ile mükemmel bir antioksidan kaynağı. Dolayısıyla da bilhassa kalp ve damar hastalıklarında önemli işlevleri bulunuyor. Bilimsel araştırmalar da etkinliğini ortaya koyuyor. Bu konuda yeni yayımlanan bir klinik araştırma sonuçlarından bahsetmek istiyorum.
Dislipidemi, sıklıkla obez bireylerde görülen ve yüksek kalp-damar hastalığı riskini ile ilişkilendirilen bir sağlık sorunu. Çalışma bilimsel tasarıma uygun olarak 12-18 yaşları arasında obez 90 ergen (her iki cinsiyette) üzerinde İran’da Isfahan Kardiyovasküler Araştırma Enstitüsünde yürütülmüş. Batı dünyasında klinik ve deney hayvanı araştırmaları üzerinde sıkı denetim ve kısıtlamalar nedeniyle, son yıllarda İran gibi ülkelerde yürütülen klinik araştırma sonuçları önemli bilgi akışı sağlıyor. Batılı ilaç firmaları ve araştırıcılar da bazı klinik araştırmalarını bu ülkelerde yürütüyorlar.
Araştırmaya serum trigliserit, total kolesterol, LDL, HDL seviyeleri normal değerlerin dışında olan, sigara ve alkol kullanmayan; lipit seviyesi üzerinde etkisi olabilecek ilaç ve hormon preparatları kullanmayan; diyabetli, tiroit ve diğer organ yetmezliği bulunmayan bireyler alınmış. Dört hafta süresince 43 kişilik deney grubuna günde 6 gram standart karabamya tozu, 47 kişilik kontrol grubuna ise benzer görünüşte etkisiz (plasebo) bir ürün verilmiş. Çalışma süresince gönüllülere diyetisyen tarafından hazırlanan diyet programı uygulanmış. Araştırmaya katılanların kan lipit değerleri çalışmanın başlangıcında ve süre sonunda ölçülmüş.
Yapılan ölçümlerde kan lipit değerlerinin istatiksel olarak belirgin bir şekilde düştüğü gözlemlenmiş: ortalama olarak total kolesterol değeri 186’dan 176 ‘ya (mg/dl), trigliserit derişimi 146’dan 134’e, LDL-kolesterol 119’den 103’e düşmüş. Buna karşılık etkisiz ilaç verilen grupta herhangi bir değişim gözlemlenmemiş. Ancak karabamya çiçeklerinin buruk aromasını veren yüksek prosiyanidin içeriği nedeniyle karabamya verilen grupta geçici kabızlık şikayeti bildiriliyor. Bu çalışmada karabamya çiçeği günde 6 gram gibi yüksek oranda kullanılmış, ancak karabamya ile hazırlanmış çayın günde bir kaç kez içilmesi de olumlu etki görülmesi bakımından yararlı olabilir.
Sabzgehabaee AM., et al., 2013: Effect of Hibiscus sabdariffa calices on dyslipidemia in obes adolescents: a triple-masked randomized controlled trial. Mater. Sociomed. 25, 76-79.
