Sarımsak sadece mutfağımızda bir lezzet öğesi değil, insan sağlığı üzerindeki geniş yelpazedeki etkileri ile aynı zamanda bir ilaç özelliğinde. Tansiyon düşürücü, trigliserit ve kolesterol düşürücü, kan şekerini düşürücü, kansere karşı etkisi en öne çıkanlar, şüphesiz. Türlü çeşitli şekillerde hazırlanan reçeteler; çiğneyerek ya da çiğnemeden yutarak, yağ veya alkol içerisinde bekletilerek, kurutulmuş özütü ile hazırlanan tablet veya kapsülleri yutarak ya da haricen vücuda sürerek, vd. Bu kadar yaygın kullanılmasına rağmen sarmısağın etkinliği ile ilgili tartışmalar halâ sürüyor. Yeni yayımlanan bir meta-analiz çalışmasında 1955 yılından günümüze kadar insanlar üzerinde yürütülmüş klinik çalışmalar belirli kriterlere göre seçilerek kan lipit ve kolesterol değerleri üzerindeki etkisi değerlendirilmiş.
Total kolesterol, LDL-kolesterol ve HDL-kolesterol ve total gliserit seviyelerinin ölçüldüğü mevcut 63 çalışmadan uygun kriterlere sahip 39’u seçilmiş. En az iki hafta uygulama süresi olanlar, klinik araştırma kalitesi, İngilizce ya da Almanca yayınlar, sadece sarmısak ürünleri kullanılması başlıca seçilme kriterleri. Değerlendirmeye alınan bu çalışmalarda ortalama 49,5 yaşlarında 2298 gönüllü yer almış. Bu çalışmalarda uygulanmış günlük miktarlar şu şekilde; sarmısak tozu 600- 5600 miligram, sarmısak yağı 9-18 miligram, yaşlandırılmış sarmısak özütü 1000-7200 miligram ve çiğ sarmısak 4000-10000 miligram.
Sarmısağın total kolesterol üzerinde etkisinin incelendiği çalışmalarda belirgin bir etki gözlemlenmiş. Bu çalışmalarda en çok kullanılan sarımsak formülleri, azalan etki kuvvetine göre, toz sarımsak (24 çalışma), çiğ sarımsak (2 çalışma), enterik kaplı sarımsak tableti (1 çalışma) ve yaşlandırılmış sarımsak ekstresi (AGE®) (5 çalışma).
Sarmısağın LDL-kolesterol (kötü kolesterol) üzerinde etkisinin incelendiği 26 çalışmada boş ilaç verilen gruba oranla belirgin bir etkinlik görüldüğü bildiriliyor. Etkinliğin kullanılan süre uzadıkça arttığı gözlemlenmiş. En yüksek etki sarımsak tozunun kullanıldığı 19 çalışmada görülmüş.
İyi kolesterol (HDL) seviyesinin değerlendirmeye alındığı 30 klinik çalışmada belirgin bir artış tespit edilmiş. En yüksek etkiyi sarmısak yağının gösterdiği bildiriliyor. Diğer taraftan, sarmısağın total gliserit seviyesi üzerinde herhangi bir belirgin etkisi bulunmadığı sonucuna varılmış.
Sonuç olarak sarmısağın kolesterol seviyesi üzerinde klinik olarak etkili olduğu, sarmısak tozunun total ve LDL-kolesterolü düşürürken, sarmısak yağının HDL-kolesterol seviyesini belirgin şekilde artırdığı, ancak total gliserit seviyesi üzerinde etkisinin bulunmadığı görülüyor. Kan lipit değerlerinin düzenlenmesi için sarmısak kullanmayı tercih edenlere önerim eczanelerden temin edebilecekleri güvenilir marka sarmısak özütü kapsüllerinin ya da sarmısak yağının kullanılması. Bir diğer önemli husus ise uygulamanın etkisi en az iki hafta sonra görülmeye başlanıyor. Önemli bir uyarı; kan şekerini düşürdüğü için şeker ilacı kullananların ve kanı sulandırdığı için kan sulandırıcı ilaç kullananların dikkatli olması, kan şekeri ve pıhtılaşma sürelerini kontrol altında tutması gerekir.
