Şerbetçi otu, daha çok bira endüstrisindeki kullanımı ile tanınmaktadır. Bira mayası ve su karışımından ibaret olan bira içeceğinin kısa sürede bozulması nedeniyle, hem lezzetini düzeltmek hem de raf ömrünü, dayanıklılığını artırmak amacıyla yapılan denemeler sonucunda geliştirilen formül ilk olarak 1516 yılında Alman bira üreticileri tarafından tescil edilmiştir. Bu tarihe kadar şerbetçi otunun insanlar tarafından kullanılışına ilişkin dikkati çeken pek fazla bir kayda rastlanmıyor, safra artırıcı, sindirime yardımcı ve hafif yatıştırıcı özellikte olduğu belirtiliyordu. Ancak onsekizinci yüzyılın ikinci yarısından sonra bitkinin dişi çiçek durumlarından uyku sorunlarının giderilmesinde yararlanıldığı görülüyor. Hatta uyku sorunu çeken İngiltere İmparatoru üçüncü George’un içerisine şerbetçi otu çiçekleri doldurulmuş yastık kullandığı bildiriliyor. Yirminci yüzyılın başlarında Alman hekimlerin sinirsel kaynaklı uykusuzluk sorunlarının tedavisinde şerbetçi otu doldurulmuş yastıkları, çayları ve özütlerini önerdiklerini görüyoruz.
Yürütülen ilk bilimsel çalışmalarda, dişi çiçeklerde bulunan “lupulin” olarak adlandırılan karışımın etkili olduğu belirtilmesine rağmen daha sonra yapılan insan denemelerinde bu maddenin (lupulin) verilmesi ile belirgin bir etki tespit edilememiş. Deney hayvanları üzerinde yürütülen çalışmalarda yatıştırıcı etkisi gözlenmiş olmasına rağmen, insanlarda etkinin tespit edilememesi nedeniyle günümüzde halâ farklı etki mekanizmaları tartışılmaktadır. Bunların içerisinde en dikkati çeken ise vücutta melatonin reseptörlerini uyarmasına bağlı olduğu şeklinde.
Etki şekli ne olursa olsun, günümüzde şerbetçi otunun kediotu kökü (valeryan), çarkıfelek (pasiflora) gibi bilinen yatıştırıcı ve uyku verici bitkiler ile birlikte hazırlanan karışımlarının klinikte başarı ile uygulandığı görülüyor. Uygulama yapılan insanlarda yapılan beyin dalgaları ölçümüne (elektroensefalogram ile) dayanan değerlendirmelerde, uykuya dalma süresinin boş ilaç verilen gruba göre belirgin bir şekilde azaldığı, uyku kalitesinin arttığı gösterilmiş. Etkili olabilmesi için tercihan yatmadan bir saat önce verilmesi ve daha yüksek bir etki sağlanabilmesi için ise 4 haftalık bir tedavinin yapılması uygun olacağı bildiriliyor. Şerbetçi otu karışımlarının diğer uyku ilaçları ile karşılaştırıldığında en belirgin özelliği ise son derece güvenilir olması, yan etki riskinin bulunmaması ve tabi sersemlik ve bağımlılık yaratmaması.
Saç dökülmesinde etkili olabilir
Ne kadar etkilidir, bilemiyorum, ancak şerbetçi otunun eski kayıtlarda dikkatimi çeken bir kullanım önerisi ise saç sorunlarına ilişkin. Çeşitli kaynaklarda saçların taze hazırlanmış şerbetçi otu çayı ile durulanmasının saç dökülmelerini önleyebileceği, bir başka kaynakta ise şerbetçi otu yağının dökülen saçları çıkarabileceği bilgisi yer alıyor. Bir başka not ise, saçları bira ile yıkamanın saç büyümesini hızlandıracağı şeklinde.
