Bayanlarda, özellikle de menopoz öncesi dönemde sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarıönemli bir sorundur. Eğer idrar yolu enfeksiyonuyıl içerisinde iki defadan fazla tekrarlıyorsa önlem olarak kişilerekoruyucu olarak antibiyotik tedavisi önerilmektedir. Ancak antibiyotiklerin bu şekilde sık ve kontrolsüz kullanımı doğal olarak antibiyotiğe dirençli koli basili (Escherichiacoli) tiplerinin gelişmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla, ciddi enfeksiyon vakalarında uygulanabilecek antibiyotik seçeneği azalmakta, çaresizlik içerisinde gereksiz yere daha kuvvetli antibiyotiklerin kullanılması gerekebilmektedir. Bu tip istenmeyen dirençli bakteri tipleri gelişimine yol açmayacak çözüm önerileri için bitkisel ilaçlar önemli bir kaynak oluşturmaktadır.
Daha önce idrar yolu enfeksiyonlarındakranberi (Amerikan üzümü) meyvelerinin etkinliğini ortaya koyan bilimsel ve klinik çalışmaların sonuçlarından ve etki şeklini açıklayan araştırmalardan yazılarımda bahsetmiştim. Önemli bir Tıp dergisi olan Archives of InternalMedicine dergisinde yeni yayımlanan ve Hollanda’da yürütülen bir bilimsel (çift körlü, randomize) klinik çalışmanın sonuçlarından bahsetmek istiyorum.
Çalışma geçtiği bir yıl içerisinde 3 veya daha fazla idrar yolu enfeksiyonu geçiren menopoz öncesi dönemde kadınlar üzerinde yürütülmüş. Çalışma öncesinde 2 haftalık süreçte antibiyotik ya da kranberi kullananlar çalışmaya alınmamış. Hastalar gelişigüzel şekilde gruplandırılarak bir yıl boyunca bir gruba (110 kişi) antibiyotik olarak trimetoprim-sülfametoksazol (ülkemizde eczanelerde bir kaç ürünü var), diğer gruba (111 kişi) ise kranberi ürünü verilmiş. Antibiyotik grubuna günde bir defa akşam 480 miligram antibiyotik ve sabah ve öğlen boş ilaç (plasebo) verilmiş. Kranberi grubuna ise günde 2 defa500 miligram standart kranberi özütü (tip A proantosiyanidin üzerinden) taşıyan kapsüllerden ve bir tane de plasebo kapsül verilmiş.Her gruba verilen kapsüllerin (etken maddeli ya da etkisiz maddeli) görüntü ve lezzet olarak birbirinin aynı olmasına dikkat edilmiş.
Çalışmada her ay alınan idrar ve dışkı örneklerinden ilk ay ve son ay (12. ay) örneklerinde ve çalışma tamamlandıktan 1 ve 3 ay sonra alınan örneklerde antibiyotiğe dirençli koli basili test edilmiş. Deney süresinceidrar yolu enfeksiyonu tekrarlama sıklığı izlenmiş. Ayrıca hastalara uygulanan sorgulama ile izlenimleri (yan etki, vd.) kayıt altına alınmış.
Sonuç olarak, idrar yolu enfeksiyonu tekrarlama sıklığı –tahmin edilebileceği gibi- antibiyotik verilen grupta kranberi verilen gruba kıyasla yarı yarıya daha az görülmüş. Diğer taraftan, antibiyotiklere dirençli koli basili sayısında bir ay antibiyotik kullanımı ile bile müthiş bir artış gözlenmiş. Başlangıçta yüzde 21 ile 28 arasında olan dirençli bakteri sayısı bir ay antibiyotik kullanılması sonunda yüzde 73 ile 91 büyük bir orana yükselmiş. Hatta 12 aylık süre sonunda diğer önemli antibiyotiklere (siprofloksasin, norofloksasin) bile direnç gelişmiş. Hâlbuki kranberi verilen grupta herhangi bir direnç gelişimi gözlenmemiş. Bence en önemli sonuç! Burada bir hususu hatırlatmakta yarar görüyorum. Çalışmada standart kranberi özütü taşıyan bir ilaç formülasyonu kullanılmış. BU önemli bir husus. Etkili bir sonucun kranberi meyvesi yenilmesi suretiyle alınması mümkün olmayabilir. Benim gözlemlediğim piyasada kranberi meyveleri diğer yaban üzümü, ayı üzümü, gibi yakın görünüşlü kurutulmuş meyveler ile karıştırılıyor. Dolayısıyla doğru ürün aldığınızdan emin olamazsınız.
