Giderek artan sayıda bilimsel araştırmalar, zencefil rizomunun yemeklerimize lezzet katan bir baharatın çok daha ötesinde bir sağlık savaşçısı olduğunu ortaya koyuyor; safra artırıcı, antioksidan, kusmayı önleyici, insülin direncini azaltıcı, kan sulandırıcı, yangı giderici, artrit ağrılarını hafifletici, yüksek tansiyonu düşürücü, radyasyonun zararlarını azaltıcı, mide ülseri şikâyetlerini hafifletici ve diğerleri. Sağlığımız için giderek artan önemi nedeniyle, ülkemizde yetişmeyen tropik bir bitki olmasına rağmen daha önceleri baharatçılarda kuru toz halde temin edilebilen zencefil rizomu artık taze halde manav ve marketlerde satılıyor ve yüksek talep görüyor.
Geçen hafta hava değişiklikleri nedeniyle salgın haline gelen soğuk algınlığından korunmak için yararlı olabilecek bazı önerilerde bulunmuştum. Ancak boğazınızda bir hareketlenme hissediyorsunuz, çevrenizde hastalananlar giderek artıyorsa ne yapmamız gerekiyor?
Yeni yayımlanan bir çalışmada taze zencefil rizomunun insan solunum sinsityal virüsüne (HRSV) karşı etkili olduğu bildiriliyor. Zencefilin bakteriler üzerinde etkisini ortaya koyan bazı çalışmalar bulunmasına karşılık virüsler üzerinde etkisi daha önce araştırılmamıştı. HRSV, Paramyxoviridae ailesinden zarflı bir RNA virüsü. Gerçek bir baş belası; bebeklerde zatürreeden yetişkinlerde bronşitlere kadar geniş bir yelpazede solunum sistemi enfeksiyonlarının büyük bir kısmında rol oynuyor. Bu virüs bebek ve yaşlılarda, bağışıklık sistemi sorunu olan yetişkinler, organ nakli hastaları gibi yüksek riskli gruplarda ölümlere yol açabiliyor.
Çalışmanın dikkat çekici bulgusu taze zencefil rizomunun HRSV enfeksiyonunu kuvvetle önlemesine karşılık, kuru zencefilin bu etkisinin oldukça zayıf olduğu. Taze zencefil enfeksiyonu yüzde 70 önlerken, kuru zencefilin etkisi yüzde 20’de kalmış. Taze zencefilin virüsün gelişimini engellediği (plak oluşumunu önlüyor) ve hücre içerisine girmesini engelliyor.
Bu çalışmanın izole hücre dizinleri üzerinde (Hep2 ve A549) yürütülmüş olması nedeniyle klinik olarak insanlara ağız yoluyla verildiğinde, yani sindirim sistemine girdiğinde etkili olup olamayacağı konusunda kafanızda bir şüphe doğabilir. Ancak bu kanımca yersiz bir şüphe. Çünkü HRSV’nin vücudumuza solunum sistemi vasıtasıyla girdiğini göz önüne alırsak, taze zencefilin ağız yoluyla aldığımızda doğrudan virüs üzerinde etkili olabilecektir. Bu nedenle benim önerim taze zencefili rendeleyip bal ile karıştırarak ağız yoluyla uygulamak. Burada balın “Gerçek bal” olması da çok önemli. Daha önceki yazılarımda gerçek balın mikrop öldürücü etkisinden bahsetmiştim. Hele de iyi kalite bir kestane balı kullanırsanız daha etkili olacaktır. Bal kullanamayacak olanlar için ise yoğurt ile karıştırılması önerilebilir. Başka seçenekler de geliştirilebilir; mesela pişmiş elma püresi içerisinde nasıl olur? Üzerine yeni toz edilmiş tarçın eklenebilir. Tarçın da bakteriler üzerinde öldürücü etkiye sahip bir baharattır.
Taze zencefil rizomunun HRSV üzerinde etki mekanizması henüz tam olarak bilinmiyor. Zencefilin yangı-giderici etkisinin katkısı olduğu düşünüyor. Araştırmanın ortaya koyduğu bir başka husus ise, taze zencefil rizomu virüsün gelişmesini ve hücre içerisine girmesini engelleyerek etki ediyor. Ancak virüsün hücre içerisine girmesi durumunda etkinliği kalmıyor. Bu bakımdan virüs hücre içine girmeden kullanılması önemli. Diğer taraftan, enfeksiyon başlamış olsa bile hastalık sürecinde zayıf düşen vücudun diğer bakterilere karşı savunmasını desteklemek amacıyla zencefil kullanılması yararlı olacaktır. Sonuç olarak, solunum sistemi enfeksiyonlarının önlenmesi ve tedavisinde taze zencefil rizomu ucuz ve etkin bir seçenek olarak yararlı olabilir.
Chang JS, et al., 2013: Fresh ginger (Zingiber officinale) has antiviral activity against human respiratory syncytial virüs in human respiratory tract cell lines. Journal of Ethnopharmacology 145, 146-51.
